Sаğlık Hаrcаmаlаrının Еkonomik Büyümе Üzеrindеki Еtkisi Türk Dünyası Devletleri Örneği
The Impact of Health Expenditures on Economic Growth: The Example of Turkish World States
Anahtar Kelimeler:
Ekonomik büyüme- Sağlık Harcamaları- Türk Dünyası Devletleri- SUR modelÖzet
Bu çalışma, 2000-2020 yılları arasında Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Türkiye’den oluşan Türk Dünyası Devletleri'nde sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Ekonomik büyümenin göstergesi olarak kişi başına düşen gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) kullanılmış; bağımsız değişkenler ise sağlık harcamaları ve nüfus olarak belirlenmiştir. Çalışmada, panel veri seti kullanılarak değişkenler arasındaki ilişki Seemingly Unrelated Regression (SUR) yöntemi ile tahmin edilmiştir. Analiz öncesinde panel veri yapısının uygunluğunu test etmek amacıyla yatay kesit bağımlılığı ve homojenlik testleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, sağlık harcamaları ile ekonomik büyüme arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki mevcuttur. Ayrıca nüfus artışının da ekonomik büyüme üzerinde olumlu etkiler yarattığı gözlemlenmiştir. Ancak bu etkilerin düzeyi ülkeler arasında farklılık göstermektedir. Аrаştırmа sonuçlаrı, özеlliklе Türkiyе vе Kаzаkistаn gibi ülkеlеrdе еkonomik büyümеnin sаğlık yаtırımlаrını tеşvik еttiğini, bu yаtırımlаrın isе sаğlık hizmеtlеrinin kаlitеsini vе еrişilеbilirliğini аrtırаrаk еkonomik kаlkınmаyı dеstеklеdiğini ortаyа koymаktаdır. Bunа kаrşın, Türkmеnistаn gibi bаzı ülkеlеrdе sаğlık hаrcаmаlаrının yüksеk olmаsınа rаğmеn еkonomik büyümе sınırlı kаlmаktа, bu dа kаynаk kullаnımındа vеrimlilik sorunlаrınа işаrеt еtmеktеdir.
Referanslar
Akar, S. (2014). Türkiye’de sağlık harcamaları, sağlık harcamalarının nisbi fiyatı ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 21(1), 311–322.
Akıncı, A., & Tuncer, G. (2016). Türkiye’de sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki. Sayıştay Dergisi, 102, 47–61.
Atılgan, E., Ertuğrul, H. M., Baycan, O. ve Ulucan H. (2024). Health-led growth hypothesis and health financial systems: an econometric sythesis for OECD.Frontiers in Public Health, 12:1437304.
Aydemir, C., & Baylan, S. (2015). Sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13), 417–435.
Barro, R.J. (1996). Determinants of economic growth: A cross-country emprical study. NBER Working Paper, 5698.
Blomquist J., &Westerlund, J. (2013). Testing slope homogeneity in large panels with serial correlation. Economic Letters, 121(3), 374–378.
Bozkurt, C. (2015). Türkiye’de bilgi-iletişim, eğitim, sağlık ve ekonomik büyüme ilişkisi: ampirik bir yaklaşım. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(2), 45-56.
Bozma, G., Başar, S., & Künü, S. (2016). Eğitim ve sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 189-204.
Çetin, M., & Ecevit, E. (2010). Sağlik Harcamalarinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Oecd Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 166-182.
Demirtaş, Z., & Metintaş, S. (2017). Türk Cumhuriyetlerinde anne çocuk sağlığı göstergelerinin ekonomik ve doğurganlık özellikleri açısından değerlendirilmesi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 2(1), 16-25.
Dinçer, H., & Yüksel, S. (2019). Identifying the causality relationship between health expenditure and economic growth: An application on E7 countries. Journal of Health Systems and Policies, 1(1), 5–23.
Döner, N., & Bulut, Ş. (2024). Türk cumhuriyetlerinin sağlık ekonomisi kapsamında karşılaştırmalı analizi, Turkuaz, 5(2), 74-88.
Foon Tang, C. (2011). Multivariate granger causality and the dynamic relationship between health care spending, income and relative price of health care in Malaysia. Hitotsubashi Journal of Economics, 52, 199-214.
Gedikli, A., Erdoğan, S., Kırca, M. ve Demir, İ. (2019). An analysis of relationship between health expenditures and life expectancy: the case of Turkey and Turkic Republics. bilig – Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 91: 27-52.
Gupta, I., & Mitra, A. (2004). Economic growth, health and poverty: An exploratory study for India. Development Policy Review, 22(2), 193–206. https://doi.org/10.1111/j.1467-7679.2004.00248.x
Kar, M., & Ağır, H. (2006). Türkiye’de beşeri sermaye ve ekonomik büyüme ilişkisi: Eşbütünleşme yaklaşımı ile nedensellik testi (1926–1994). Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11), 51–68.
Kılıç, N., & Beşer, M. (2018). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Merkezi Ve Doğu Avrupa (CEEC) Ülkeleri Üzerine Panel Veri Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 373-382.
Kırılmaz, H., Ateş, H., & Ünsal, A. (2019). Sağlık göstergelerinin ekonomik büyümede rolü: Türki Cumhuriyetler üzerine bir panel regresyon analizi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 35-56.
Kussaiynov, T. A., Mussina, G. S., Bulkhairova, Z. S., & Saimagambetova, G. A. (2023). Financing the development of human capital and the efficiency of the economy of Kazakhstan: analysis of the relationship. International Journal of Business Information Systems, 42(2), 153-169.
Mayer, D. (2001). The long-term impact of health on economic growth in Mexico, 1950–1995. Journal of International Development, 13, 123–126. https://doi.org/10.1002/jid.735.
Pesaran, M. H. (2007) A simple panel unit root test in the presence of cross-section dependence. Journal Of Applied Econometrics, 22, 265– 312.
Pesaran, M. H., Yamagata T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of Econometrics, 142(1), 50-93.
Şener, M., Yeşilyurt, Ö., Slamov, F. (2017). Türk devletleri sağlık sistemlerinin ve harcamalarının karşılaştırılarak değerlendirilmesi. International Journal of Social Science, 61, 511-523.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif hakkı hakkında
Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi 